Javascript Diziler (Arrays)

10 Mayıs 2025

JavaScript diziler (arrays), birden fazla değeri tek bir değişken altında tutmak için kullanılan temel veri yapılarından biridir. Diziler, farklı veri türlerini (sayılar, metinler, nesneler, hatta başka diziler) içerebilen ve bu verilere kolayca erişim sağlayan esnek bir yapı sunar. Programlama sürecinde verileri düzenlemek, gruplamak ve üzerinde işlemler yapmak için sıklıkla kullanılırlar.

Dizilerin en büyük avantajı, elemanlarına indeks (index) numaralarıyla erişilebilmesidir. Bu sayede belirli bir elemana hızlıca ulaşabilir, eleman ekleyebilir, silebilir veya güncelleyebilirsiniz. Ayrıca JavaScript, diziler üzerinde çalışmak için birçok yerleşik metod (örneğin, push(), pop(), map(), filter(), reduce()) sunar, bu da dizilerle çalışmayı oldukça kolay ve verimli hale getirir.

Dizi, aynı veya farklı türdeki verilerin sıralı bir koleksiyonudur. Her bir veri, dizinin bir elemanı olarak adlandırılır ve bu elemanlara indeks numaraları ile erişilir. Diğer programlama dillerinde olduğu gibi; JavaScript’te diziler sıfır tabanlıdır, yani ilk elemanın indeksi 0’dır.

Javascript Diziler (Arrays)

Dizi Tanımlama

Diziler, köşeli parantezler ([]) kullanılarak tanımlanır.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz", "Çilek"]

1 2	let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"]; console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz", "Çilek"]

Dizi Elemanlarına Erişim

Dizi elemanlarına, indeks numaraları kullanılarak erişilir.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
console.log(meyveler[0]); // "Elma"
console.log(meyveler[2]); // "Çilek"

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];

console.log(meyveler[0]); // "Elma"

console.log(meyveler[2]); // "Çilek"

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Geçersiz bir indeks kullanılırsa, undefined döner.
Dizi elemanlarına hem okuma hem de yazma işlemi yapılabilir.

Dizi İşlemleri

Dizi Uzunluğu

Dizinin uzunluğunu öğrenmek için length özelliği kullanılır.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
console.log(meyveler.length); // 3

1 2	let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"]; console.log(meyveler.length); // 3

Diziye Eleman Ekleme

Dizinin sonuna eleman eklemek için push() metodu kullanılır.

let meyveler = ["Elma", "Muz"];
meyveler.push("Çilek");
console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz", "Çilek"]

let meyveler = ["Elma", "Muz"];

meyveler.push("Çilek");

console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz", "Çilek"]

Diziden Eleman Çıkarma

Dizinin sonundan eleman çıkarmak için pop() metodu kullanılır.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
meyveler.pop();
console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz"]

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];

meyveler.pop();

console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz"]

Dizinin Başına Eleman Ekleme

Dizinin başına eleman eklemek için unshift() metodu kullanılır.

let meyveler = ["Muz", "Çilek"];
meyveler.unshift("Elma");
console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz", "Çilek"]

let meyveler = ["Muz", "Çilek"];

meyveler.unshift("Elma");

console.log(meyveler); // ["Elma", "Muz", "Çilek"]

Dizinin Başından Eleman Çıkarma

Dizinin başından eleman çıkarmak için shift() metodu kullanılır.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
meyveler.shift();
console.log(meyveler); // ["Muz", "Çilek"]

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];

meyveler.shift();

console.log(meyveler); // ["Muz", "Çilek"]

Dizi Metotları

JavaScript, diziler üzerinde işlem yapmak için birçok yerleşik metot sunar. İşte en çok kullanılan metotlar:

1. `slice()`

Dizinin belirli bir bölümünü kopyalar.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek", "Portakal"];
let yeniMeyveler = meyveler.slice(1, 3);
console.log(yeniMeyveler); // ["Muz", "Çilek"]

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek", "Portakal"];

let yeniMeyveler = meyveler.slice(1, 3);

console.log(yeniMeyveler); // ["Muz", "Çilek"]

2. `splice()`

Diziden eleman siler veya yeni elemanlar ekler.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
meyveler.splice(1, 1, "Portakal"); // 1. indeksten başla, 1 eleman sil, "Portakal" ekle
console.log(meyveler); // ["Elma", "Portakal", "Çilek"]

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];

meyveler.splice(1, 1, "Portakal"); // 1. indeksten başla, 1 eleman sil, "Portakal" ekle

console.log(meyveler); // ["Elma", "Portakal", "Çilek"]

3. `concat()`

İki veya daha fazla diziyi birleştirir.

let meyveler = ["Elma", "Muz"];
let sebzeler = ["Havuç", "Patates"];
let yiyecekler = meyveler.concat(sebzeler);
console.log(yiyecekler); // ["Elma", "Muz", "Havuç", "Patates"]

let meyveler = ["Elma", "Muz"];

let sebzeler = ["Havuç", "Patates"];

let yiyecekler = meyveler.concat(sebzeler);

console.log(yiyecekler); // ["Elma", "Muz", "Havuç", "Patates"]

4. `indexOf()` ve `includes()`

Bir elemanın dizide olup olmadığını kontrol eder.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
console.log(meyveler.indexOf("Muz")); // 1
console.log(meyveler.includes("Portakal")); // false

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];

console.log(meyveler.indexOf("Muz")); // 1

console.log(meyveler.includes("Portakal")); // false

5. `forEach()`

Dizinin her elemanı için bir fonksiyon çalıştırır.

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];
meyveler.forEach(function(meyve) {
    console.log(meyve);
});
// "Elma"
// "Muz"
// "Çilek"

let meyveler = ["Elma", "Muz", "Çilek"];

meyveler.forEach(function(meyve) {

console.log(meyve);

});

// "Elma"

// "Muz"

// "Çilek"

6. `map()`

Dizinin her elemanını dönüştürerek yeni bir dizi oluşturur.

let sayilar = [1, 2, 3];
let kareler = sayilar.map(function(sayi) {
    return sayi * sayi;
});
console.log(kareler); // [1, 4, 9]

let sayilar = [1, 2, 3];

let kareler = sayilar.map(function(sayi) {

return sayi * sayi;

});

console.log(kareler); // [1, 4, 9]

7. `filter()`

Belirli bir koşulu sağlayan elemanlardan yeni bir dizi oluşturur.

let sayilar = [1, 2, 3, 4, 5];
let ciftler = sayilar.filter(function(sayi) {
    return sayi % 2 === 0;
});
console.log(ciftler); // [2, 4]

let sayilar = [1, 2, 3, 4, 5];

let ciftler = sayilar.filter(function(sayi) {

return sayi % 2 === 0;

});

console.log(ciftler); // [2, 4]

8. `reduce()`

Dizinin elemanlarını tek bir değere indirger.

let sayilar = [1, 2, 3, 4];
let toplam = sayilar.reduce(function(acc, sayi) {
    return acc + sayi;
}, 0);
console.log(toplam); // 10

let sayilar = [1, 2, 3, 4];

let toplam = sayilar.reduce(function(acc, sayi) {

return acc + sayi;

}, 0);

console.log(toplam); // 10

Çok Boyutlu Diziler

JavaScript’te diziler, başka dizileri de içerebilir. Bu, çok boyutlu diziler oluşturmayı sağlar.

Çok boyutlu diziler, dizilerin içinde başka dizilerin bulunduğu yapılardır. En yaygın örnek, iki boyutlu dizilerdir (matrisler). Ancak üç boyutlu veya daha fazla boyutlu diziler de oluşturulabilir.

Çok Boyutlu Dizi Oluşturma

Çok boyutlu diziler, iç içe köşeli parantezler kullanılarak oluşturulur.

İki Boyutlu Dizi

let matris = [
    [1, 2, 3],
    [4, 5, 6],
    [7, 8, 9]
];

let matris = [

[1, 2, 3],

[4, 5, 6],

[7, 8, 9]

];

Üç Boyutlu Dizi

Üç boyutlu diziler, iki boyutlu dizilerin iç içe geçmiş halidir.

let ucBoyutluDizi = [
    [
        [1, 2],
        [3, 4]
    ],
    [
        [5, 6],
        [7, 8]
    ]
];

let ucBoyutluDizi = [

[

[1, 2],

[3, 4]

[

[5, 6],

[7, 8]

]

];

Dizilerde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dinamik Yapı: JavaScript dizileri dinamiktir, yani boyutları otomatik olarak artar veya azalır.
Farklı Veri Türleri: Diziler, farklı veri türlerini bir arada tutabilir.
Referans Tipleri: Diziler referans tipindedir, yani bir dizi başka bir değişkene atandığında kopyalanmaz, referansı paylaşılır.

Post Views: 7

Paylaş

İlginizi Çekebilir